Pasaport, bir bireyin uluslararası seyahatlerde kimliğini ve vatandaşlığını belgeleyen, resmi bir devlet kurumu tarafından verilen resmî bir kimlik belgesidir. Bu belge, sahibinin belirli bir ülkenin sınırları dışına çıkma ve başka bir ülkeye girme yetkisine sahip olduğunu gösterir.
Pasaportlar genellikle şu unsurları içerir:
Sahibinin biyometrik fotoğrafı
Kişisel kimlik bilgileri (ad, soyad, doğum tarihi vb.)
Vatandaşlık bilgileri
İmza veya elektronik imza
Bu belgeler, sınır güvenliği, kimlik doğrulama, ve giriş/çıkış denetimi açısından vazgeçilmezdir. Her ülkenin kendi pasaport türleri, başvuru prosedürleri ve geçerlilik süreleri bulunur. Bazı ülkelere girişte vize alınması gerekebilirken, bazı ülkelerle yapılan karşılıklı anlaşmalarla vizesiz seyahat hakkı tanınmaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, pasaport başvurusunu aşağıdaki yollarla gerçekleştirebilir:
Yurt içinde:
Umuma Mahsus Pasaportlar (bordo): İl ve ilçe nüfus müdürlükleri
Hususi (yeşil) ve Hizmet (gri) pasaportlar: İl nüfus ve vatandaşlık müdürlükleri
Yurt dışında:
Türkiye’nin dış temsilcilikleri
Başvuru için https://randevu.nvi.gov.tr adresinden veya ALO 199 çağrı merkezinden randevu alınması gereklidir.
Türkiye Cumhuriyeti tarafından verilen altı tür pasaport bulunmaktadır. Her biri farklı görev veya statüye sahip kişilere yönelik hazırlanmıştır:
Umuma Mahsus Pasaport (Bordo):
Genel kamu vatandaşlarına verilir.
Özel veya turistik seyahatlerde kullanılır.
Hususi Damgalı Pasaport (Yeşil):
Belirli kamu görevlileri ve birinci derece yakınları için düzenlenir.
Hizmet Damgalı Pasaport (Gri):
Devlet adına resmi görevle yurtdışına gönderilen kişilere verilir.
Diplomatik Pasaport (Siyah):
Dışişleri Bakanlığı tarafından diplomatlara ve üst düzey devlet görevlilerine verilir.
Yabancılara Mahsus Pasaport:
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından, vatansız statüsündeki kişilere verilir.
Geçici Pasaport (Pembe):
Yurtdışında pasaportunu kaybeden veya süresi dolan kişilere, dış temsilciliklerce verilir.
Umuma Mahsus Pasaport, en yaygın kullanılan pasaport türüdür ve herhangi bir kamu görevi olmayan, kamu çalışanı statüsünde bulunmayan vatandaşlara verilir. Bordo pasaport:
Turistik, iş, eğitim ve özel ziyaretler gibi amaçlarla kullanılır.
Vize muafiyeti olan ülkelere vizesiz seyahat imkânı tanırken; bazı ülkeler için önceden vize alınması gerekebilir.
Başvuru sürecinde aşağıdaki belgelerin hazırlanması gerekmektedir:
T.C. Kimlik Kartı, nüfus cüzdanı veya geçici kimlik belgesi
Biyometrik fotoğraf (Son 6 ay içinde çekilmiş, 1 adet)
Ergin olmayan veya kısıtlı bireyler için yasal temsilciden alınan muvafakatname
Öğrenciler için, harçsız pasaport başvurularında geçerli öğrenci belgesi
(E-devlet üzerinden sistem tarafından doğrulanabiliyorsa belge istenmez.)
Pasaport harç ve defter bedeli ödemesi
(Sistem tarafından görülebilir olduğundan makbuz/dekont zorunlu değildir.)
Daha önce alınmışsa eski pasaport (İptali yapılmamışsa başvuruya getirilmelidir.)
Hususi Damgalı Pasaport (Yeşil Pasaport), belirli kamu görevlileri, sporcular ve belirli nitelikleri taşıyan iş insanları gibi gruplara verilen, ayrıcalıklı bir pasaport türüdür. Bu pasaport, standart (bordo) pasaporta göre daha fazla ülkeye vizesiz giriş imkânı sunduğundan, uluslararası dolaşım özgürlüğü açısından önemli avantajlar sağlar.
Yeşil Pasaport Alabilecek Kişiler
Yeşil pasaport sahibi olabilecek kişi grupları şunlardır:
Aktif devlet memurları
Emekli kamu görevlileri
Belirli statüdeki eski milletvekilleri ve belediye başkanları
İhracatçılar, avukatlar gibi bazı özel statüdeki meslek grupları
Belirli kamu görevini yerine getiren veya getirmiş kişiler
Ayrıca, bu kişilerin birinci derece yakınları, belirli şartlar altında yeşil pasaport hakkından faydalanabilir.
Yeşil Pasaportun Özellikleri
Daha fazla ülkeye vizesiz seyahat imkânı sunar.
Genellikle resmî görev, iş, spor karşılaşmaları veya benzeri uluslararası organizasyonlar için tercih edilir.
Turistik seyahatlerde de kullanılabilir, ancak başvuru şartları ve kullanım kuralları resmî statüye bağlıdır.
T.C. kimlik kartı, nüfus cüzdanı veya geçici kimlik belgesi
Son altı ay içinde çekilmiş bir adet biyometrik fotoğraf
Çalışan kamu görevlileri, ihracatçılar ve avukatlar için hususi damgalı pasaport talep formu
Emeklilik ya da çekilme nedeniyle görevinden ayrılanlar için son görev yapılan kurumdan alınmış kadro durumunu gösterir belge
Emekli belediye başkanları için SGK Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nden alınmış resmî yazı
Ergin olmayan ya da kısıtlı kişiler için muvafakatname (yasal temsilciler başvuru merkezinde bulunmuyorsa)
Çocuklar için öğrenci belgesi (sistemde doğrulama yapılırsa belge istenmeyebilir)
Engelli ergin çocuklar için Sağlık Kurulu Raporu
Eski pasaport (eğer daha önce alınmış ve iptali yapılmamışsa)
Pasaport defter bedelinin ödenmiş olması (harçtan muaftır, sistemde ödeme bilgisi görüntülenebilir)
Hizmet Damgalı Pasaport (Gri Pasaport), yurt dışında devlet adına görev yapacak bireyler için düzenlenen, resmî görev odaklı bir pasaport türüdür. Bu pasaport:
Belediyeler, özel idareler, uluslararası kuruluşlar ve benzeri yapılar tarafından yurt dışına gönderilen kişilere
Türk Kızılayı, Türk Hava Kurumu gibi kurumlardan görevle yurt dışına çıkacak kişilere verilmektedir.
Gri Pasaportun Özellikleri
Yalnızca görev amacıyla kullanılabilir.
Turistik seyahatlerde kullanımı yasaktır.
Gri pasaportun turistik amaçla kullanımı, hem pasaport sahibini hem de görevlendiren kurumu hukuken zor durumda bırakabilir.
Bordo pasaporta göre daha fazla ülkeye vizesiz seyahat imkânı sağlar, bu da görevli seyahatlerde kolaylık sunar.
Hizmet Damgalı Pasaport Başvurusu İçin Gerekli Belgeler
T.C. kimlik kartı, nüfus cüzdanı veya geçici kimlik belgesi
Son altı ay içinde çekilmiş bir adet biyometrik fotoğraf
Hizmet damgalı pasaport talep formu
Kamu görevlisi olmayanlar için ayrıca görev onayı ile birlikte talep formu
Çocuklar için öğrenci belgesi (sistemde doğrulanıyorsa belge talep edilmez; öğrenci değilse 18 yaşına kadar verilir)
Engelli ergin çocuklar için Sağlık Kurulu Raporu
Kısıtlı veya ergin olmayan bireyler için muvafakatname
Eski pasaport (varsa)
Pasaport defter bedelinin ödenmiş olması (harçtan muaftır; ödeme sistemde görünür, ayrıca makbuz istenmez)
Diplomatik Pasaport (Siyah Pasaport), Türkiye Cumhuriyeti adına üst düzey resmî görevlerde bulunan kişilere verilen özel bir pasaport türüdür. Bu pasaport, yalnızca sınırlı sayıdaki kamu görevlisine tanınan bir ayrıcalıktır ve diplomatik statüyü simgeler.
Diplomatik pasaport, aşağıda belirtilen üst düzey görevlerde bulunan kişilere tahsis edilir:
Cumhurbaşkanı, Bakanlar ve Bakan Yardımcıları
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri
Anayasa Mahkemesi üyeleri
Valiler
Dışişleri Bakanlığı mensupları
Büyükelçiler ve diplomatlar
Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanları gibi üst düzey askeri personel
Bu kişiler genellikle uluslararası görevlerde, ikili ilişkilerin yürütülmesinde ve resmî ziyaretlerde kullanmak üzere Diplomatik Pasaport sahibi olurlar.
Özellikleri
Diğer pasaportlara kıyasla daha geniş vizesiz seyahat imkânı sunar.
Sahipleri ve uygun şartları taşıyan aile bireyleri de avantajlardan yararlanabilir.
Harç ücreti alınmaz.
Yalnızca görev süresi boyunca geçerli olacak şekilde düzenlenebilir.
Yabancılara Mahsus Pasaport, vatandaşlık statüsü bulunmayan, vatansız (tabiiyetsiz) bireyler ya da vatandaşlık durumu net olmayan kişiler için düzenlenen özel bir seyahat belgesidir.
Bu pasaportlar, 5682 sayılı Pasaport Kanunu’nun 18. maddesi uyarınca verilir. Pasaport, Türk vatandaşlığını kazanmak amacı taşımaz ve sahibi adına herhangi bir vatandaşlık hakkı oluşturmaz. İçişleri Bakanlığı tarafından gerekli görülmesi hâlinde düzenlenebilir.
Türleri
Tek giriş veya çıkış için geçerli pasaportlar:
Sadece Türkiye’ye giriş veya çıkış amacıyla verilir.
Verildiği tarihten itibaren bir ay içinde kullanılmalıdır.
Gidiş-dönüş pasaportları:
İçişleri Bakanlığı takdiriyle belirlenen süre boyunca (en az 3 ay) geçerlidir.
Diğer Özellikler
Lacivert kapaklıdır ve 60 sayfadan oluşur.
Refakat hanesinde yer alan reşit olmayan ve çalışmayan çocuklar pasaportla birlikte seyahat edebilir.
Türkiye Cumhuriyeti Konsoloslukları aracılığıyla düzenlenebilir.
Fotoğraf eklenmesi zorunludur.
Harç ücreti alınmamaktadır.
Geçici Pasaport, yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarına, acil durumlarda Türkiye’ye dönüş amacıyla verilen tek kullanımlık bir seyahat belgesidir. Bu belge, Türkiye'nin dış temsilcilikleri tarafından düzenlenir.
Ne Zaman Verilir?
Geçici pasaport, aşağıdaki durumlarda kullanılmak üzere verilir:
Pasaportun kaybolması
Pasaportun süresinin dolması
Sınır dışı edilme gibi acil dönüş zorunluluğu doğuran durumlar
Özellikleri
Pembe renklidir ve tek sayfadan oluşur.
Sadece Türkiye’ye tek yönlü giriş hakkı tanır.
Geçerlilik süresi genellikle 1 aydır.
Türkiye’ye giriş yapıldığında geri alınır.
Kullanım Sınırlamaları
Geçici Pasaport ile başka ülkeye giriş yapılamaz.
Aktarmalı seyahatlerde sorun yaşanabilir, bu nedenle aktarmasız dönüş tercih edilmelidir.
Türkiye’ye vardığınızda, durumu pasaport kontrol görevlilerine bildirmeniz yeterlidir, öncelik tanınır.
Önemli Hatırlatma
Geçici pasaport, yalnızca geçici çözüm sağlar. Türkiye’ye döndükten sonra, standart pasaport başvurusunda bulunulması gereklidir. Acil durumlar için etkin bir çözüm olsa da, sürekli seyahatler için uygun değildir.
Türkiye'de ikamet eden yabancı uyruklular için pasaport yenileme işlemleri, vatandaşı oldukları ülkenin Büyükelçilik veya Konsoloslukları aracılığıyla gerçekleştirilir. Her ülkenin uyguladığı prosedür farklı olabilir; bu nedenle, sürecin doğru ve eksiksiz takip edilmesi önemlidir.
Büyükelçilik veya Konsolosluk ile İletişime Geçme:
Yabancılar, öncelikle kendi ülkelerinin Türkiye’deki büyükelçilik ya da konsolosluklarıyla iletişime geçerek başvuru koşullarını ve gerekli belgeleri öğrenmelidirler.
Gerekli Belgelerin Hazırlanması:
Başvuruda kullanılacak belgeler genellikle şunlardır:
Mevcut pasaport
Başvuru formu
Kimlik belgesi
Vesikalık fotoğraf
Randevu Alma:
Bazı ülkeler, başvuru işlemleri için randevu talep etmektedir. Bu durumda, başvuru öncesinde çevrim içi sistem üzerinden randevu alınmalıdır.
Başvurunun Yapılması:
Belgeler hazırlandıktan sonra randevu günü veya belirlenen tarihte ilgili temsilciliğe başvuru yapılır.
Ücret Ödeme:
Pasaport yenileme işlemi genellikle belirli bir ücret karşılığında gerçekleştirilir. Ödeme işlemi konsolosluk kurallarına göre banka havalesi ya da nakit olarak yapılabilir.
İşlem Süreci:
Başvurunun ardından yenileme süreci başlatılır. Bu süreç ülkeye göre farklılık gösterebilir.
Yeni Pasaportun Teslim Alınması:
Yenilenen pasaport, belirli bir süre sonra başvuru sahibine teslim edilir. Genellikle kargo yoluyla gönderilir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Başvuru Koşullarının Karşılanması:
Yenileme başvurusu yapacak kişilerin mevcut pasaportlarının hasarsız ve geçerli olması, son 10 yıl içinde alınmış olması ve başvurunun hâlen kullanılan isimle yapılması gereklidir.
Başvuru Süreci:
Başvurular, posta yoluyla yapılabileceği gibi randevulu olarak şahsen de gerçekleştirilebilir. Belgelerin eksiksiz hazırlanması büyük önem taşır.
Başvurunun Gönderilmesi:
İstanbul veya Ankara’da bulunan ilgili temsilciliklere, evraklar eksiksiz şekilde posta yoluyla ulaştırılmalıdır.
Randevu Talebi:
Başvuruyu şahsen yapmak isteyenler, ilgili büyükelçilik veya konsolosluğun resmî internet sitesinden randevu oluşturmalıdır.
Yabancıların pasaport yenileme sürecinde, kendi ülkelerinin temsilcilikleri tarafından belirlenen usullere uygun hareket etmeleri gerekmektedir. Güncel bilgiye ulaşmak için temsilciliklerin resmî web sitelerinden ve çağrı hatlarından destek alınmalıdır.
Yabancıların Türkiye'de pasaport yenileme işlemi için gerekli başlıca belgeler şunlardır:
Doldurulmuş Başvuru Formu:
Başvuru formu eksiksiz ve doğru biçimde doldurulmalı, mümkünse elektronik ortamda hazırlanmalıdır.
Mevcut Pasaport ve Fotokopisi:
Güncel pasaport ile birlikte fotokopisi başvuru dosyasına eklenmelidir.
Son 3 Ay İçinde Çekilmiş Biyometrik Fotoğraf:
Beyaz arka planlı, yüzün açıkça göründüğü güncel bir fotoğraf sunulmalıdır.
Ödeme Makbuzu veya Banka Dekontu:
Pasaport yenileme ücretinin yatırıldığına dair belge başvuru evrakları arasında yer almalıdır.
Yabancıların Türkiye'de gerçekleştirdikleri pasaport yenileme işlemleri genellikle 2 ila 3 hafta içinde sonuçlanır. Ancak:
İşlem süresi, büyükelçilik veya konsoloslukların yoğunluğuna,
Resmî tatil ve bayram dönemlerine,
Başvuru belgelerinde eksiklik olup olmamasına bağlı olarak uzayabilir ve 1 ayı aşabilir.
Önemli Notlar
Temsilcilikler, resmî tatillerde hizmet vermez. Başvuru planlaması bu durum dikkate alınarak yapılmalıdır.
Yenilenen pasaportlar genellikle kargo ile gönderilir.
Başvuruların eksiksiz ve dikkatli yapılması önerilir. Aksi hâlde süreç uzayabilir veya başvuru reddedilebilir.
Resmî belgelerle ilgili yapılacak küçük bir hata, işlemin olumsuz sonuçlanmasına yol açabilir. Bu nedenle, özellikle dil bariyerine sahip kişiler için uzman danışmanlık hizmeti almak faydalı olabilir.