Türkiye'ye Girişte Vize Muafiyeti

TÜRKİYE'YE GİRİŞTE VİZE MUAFİYETİ NEDİR?

Türkiye’nin vize muafiyeti tanıdığı yaklaşık 90 ülke bulunmaktadır. Bu muafiyetler çeşitli kaynaklara dayanmaktadır. Bunlar arasında iç hukuk kuralları, ikili veya çok taraflı antlaşmalar ve Cumhurbaşkanı Kararları yer almaktadır.

Vize muafiyeti kapsamında, ilgili ülkelerin vatandaşları her 180 gün içinde toplamda 90 günü aşmamak üzere Türkiye'de ikamet izni almaksızın kalabilirler. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü verilerine göre bu muafiyet kapsamında Türkiye'ye giriş yapabilen çok sayıda ülke bulunmaktadır.

İÇ HUKUK KURALLARIYLA VİZE MUAFİYETİ

• Geçerli ikamet veya çalışma izni bulunan yabancılar, Türkiye’ye girişte vizeden muaftır. Bu kişiler Türkiye’ye dönüşlerinde ikinci bir kontrol sürecine tabi tutulmazlar.

• Vatansız ya da vatandaşlık durumu düzensiz olan kişilere, Türkiye'de ikamet ve seyahat edebilmeleri amacıyla İçişleri Bakanlığı tarafından özel damgalı pasaportlar verilebilir.

• Bu pasaportlar:

  • Türkiye’ye tek giriş veya tek çıkış için,

  • Veya bir çıkış ve bir giriş için düzenlenebilir.
    Pasaportu geçerli olan ve Türkiye’ye dönüş izni bulunan bu kişilerin vize alma zorunluluğu yoktur.

• Özel statülü yabancılar arasında yer alan ve doğumla Türk vatandaşı olup daha sonra yetkili makam izniyle vatandaşlıktan çıkan kişiler, Türkiye’ye girişte vizeye tabi değildirler. Bu kişiler, vize almadan Türkiye’ye giriş yapabilirler.

ULUSLARARASI ANTLAŞMALARLA VİZE MUAFİYETİ TANINMASI

Avrupa Birliği’ne giden süreç, Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda, Belçika ve Lüksemburg’un Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nu (AKÇT) kurmasıyla başlamıştır. 1957 yılında bu altı ülke Roma Antlaşması’nı imzalayarak Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET)’nu oluşturmuşlardır. Topluluğun temel amacı, malların, hizmetlerin ve iş gücünün serbest dolaşımını sağlamaktır.

1985 yılında Almanya, Fransa, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg, Schengen Antlaşması’nı imzalamış; bu anlaşma uyarınca taraf ülke vatandaşlarına sınırlarda vize ve gümrük uygulanması kaldırılmış, üçüncü ülke vatandaşlarına ise bu uygulamaların devam edeceği kararlaştırılmıştır.

Maastricht Antlaşması ile AET, Avrupa Birliği (AB) adını almış ve üye sayısı 15'e yükselmiştir. 1993 yılında Kopenhag’da düzenlenen zirvede, Kopenhag Kriterleri belirlenmiştir. Bu kriterler, birliğe üyelik için gerekli ekonomik, siyasal ve hukuki standartları içermektedir.

1999’da imzalanan Amsterdam Antlaşması ile Schengen Rejimi AB iç hukukuna entegre edilmiştir. Böylece AB’nin dış sınırları belirlenmiş ve üye ülkelerin iç sınırları kaldırılmıştır. Üçüncü ülke vatandaşlarına vize zorunluluğu getirilmiş, bu vize ile iç sınırlarda denetime tabi olmadan dolaşım hakkı tanınmıştır. Ancak bu vizeyi alabilmek için çok sayıda bürokratik işlem ve red riski söz konusudur. Bu durum, Türkiye’den öğrenci, akademisyen, iş insanı ve uzmanları olumsuz etkilemektedir.

Türkiye'nin Taraf Olduğu Uluslararası Vize Muafiyeti Antlaşmaları

Türkiye’ye girişte vize muafiyetine ilişkin Türkiye’nin taraf olduğu bazı önemli uluslararası antlaşmalar şunlardır:

• 1963 Tarihli Ankara Antlaşması: Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında imzalanmış, 1964 yılında yürürlüğe girmiştir. Ticaret ve gümrük birliği kadar bireysel haklara da ilişkin hükümler içermektedir. Antlaşma uyarınca Türk vatandaşlarına AB ülkelerine vizesiz giriş hakkı öngörülmüşse de bu hüküm hiçbir zaman uygulanmamıştır.

• Avrupa Konseyi Üyesi Devletler Arasında Kişilerin Seyahatleri ile İlgili Avrupa Antlaşması (1961): Türkiye'nin taraf olduğu bu antlaşma kapsamında, taraf ülkelerin vatandaşlarına her 180 gün içinde 90 güne kadar vizesiz giriş hakkı tanınmıştır. Ancak, 1980’li yıllarda Türkiye’den Avrupa ülkelerine yönelen yoğun göç nedeniyle bu antlaşma askıya alınmıştır. Hâlen yürürlükte olmasına rağmen Türkiye bu haklardan fiilen yararlanamamaktadır.

• Türkiye ile Azerbaycan Arasında Vize Muafiyeti Antlaşması (2020): 25 Şubat 2020 tarihinde Bakü'de imzalanmıştır. Bu antlaşma ile Türkiye ve Azerbaycan vatandaşları karşılıklı olarak vize muafiyetinden yararlanma hakkı kazanmıştır. Böylece, taraf ülkelerin vatandaşları seyahatlerinde vize almadan giriş yapabilmektedir.

CUMHURBAŞKANI KARARLARI

1 Mart 2020 tarihli ve 2181 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Türkiye’ye girişte vize muafiyeti uygulanan bazı ülkeler ve bu ülkelerin vatandaşları için sağlanan muafiyet netleştirilmiştir.

Bu karar kapsamında aşağıdaki ülkelerin umuma mahsus pasaport hamili vatandaşları, her 180 gün içinde en fazla 90 gün süreyle turistik amaçlı seyahatlerinde ve transit geçişlerinde Türkiye’ye vizesiz giriş yapabilirler:

• Avusturya Cumhuriyeti

• Belçika Krallığı

• Birleşik Krallık (Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda)

• Hırvatistan Cumhuriyeti

• Hollanda Krallığı

• İrlanda Cumhuriyeti

• İspanya Krallığı

• Malta Cumhuriyeti

• Norveç Krallığı

• Polonya Cumhuriyeti

• Portekiz Cumhuriyeti

Bu karar, söz konusu ülkelerin vatandaşlarına vize almadan Türkiye’ye giriş imkanı sağlamakta; aynı zamanda Türkiye’nin bu ülkelerle olan diplomatik ve ekonomik ilişkilerini güçlendirmeyi ve turizmi teşvik etmeyi amaçlamaktadır.

TÜRKİYE’YE GİRİŞ

Yabancıların Türkiye’ye giriş ve çıkışlarında pasaport veya pasaport yerine geçen belgeleri göstermeleri zorunludur. Giriş sürecinde aşağıdaki kurallar uygulanır:

1. Yabancı kişiler, girişte ve çıkışta pasaportlarını veya eşdeğer belgelerini görevli yetkililere ibraz etmekle yükümlüdür.

2. Belge kontrolleri, sınır geçişlerinde araç seyir halindeyken de yapılabilir.

3. Havalimanlarının transit alanlarını kullanan yabancılar, yetkili makamlar tarafından kontrole tabi tutulabilir.

4. Türkiye’ye girişlerde, yabancının 6458 sayılı Kanunun 7. maddesi kapsamına girip girmediği değerlendirilir.

5. Gerekli görülmesi halinde, yabancı kişiler en fazla dört saat boyunca detaylı kontrole tabi tutulabilir. Bu süre zarfında kişi:

   • Ülkesine dönme hakkına sahiptir.

   • Ya da ülkeye kabul işlemlerinin tamamlanmasını beklemeyi tercih edebilir.

TÜRKİYE’YE GİRİŞLERİNE İZİN VERİLMEYEN YABANCILAR

6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 7. maddesi, Türkiye’ye girişine izin verilmeyen yabancıları açıkça belirtmektedir:

(1) Aşağıdaki durumlarda yabancılar, "kabul edilemeyen yolcu" sayılır ve geri çevrilir:

• a) Pasaportu, vizesi, ikamet ya da çalışma izni olmayanlar veya bu belgeleri hileli yollarla edindiği ya da sahte olduğu tespit edilenler.

• b) Vize, vize muafiyeti veya ikamet izni süresinin bitimini izleyen tarihten itibaren en az 60 gün süreli geçerli pasaportu bulunmayanlar.

• c) 15. maddenin ikinci fıkrası saklı kalmak kaydıyla, bu fıkrada sayılanlar dışında olsa da 15. maddenin birinci fıkrasında sayılan yabancılar.

(2) Geri çevrilen kişilere, alınan karar tebliğ edilir. Bu tebligatta:

• İtiraz yolları,

• Yasal haklar ve yükümlülükler
  hakkında bilgi yer alır.

(3) Bu kapsamdaki yabancılar, işlemleri sonuçlanana kadar sınır kapılarında belirlenen alanlarda bekletilir.

TÜRKİYE’YE GİRİŞTE VİZE MUAFİYETİ KRİTERLERİ

1) Aşağıda belirtilen yabancılardan Türkiye’ye girişte vize şartı aranmaz:

• a) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalar veya Cumhurbaşkanı kararı ile vizeden muaf tutulan ülke vatandaşları.

• b) Türkiye’ye giriş yapacağı tarih itibarıyla geçerli ikamet veya çalışma izni bulunan yabancılar.

• c) 15/07/1950 tarihli ve 5682 sayılı Pasaport Kanunu’nun 18. maddesi uyarınca verilmiş ve geçerliliği devam eden yabancılara mahsus damgalı pasaport sahipleri.

• ç) 29/05/2009 tarihli ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28. maddesi kapsamında, çıkma izni alarak Türk vatandaşlığından ayrılmış kişiler.

2) Aşağıda belirtilen yabancılardan Türkiye’ye girişte vize şartı aranmayabilir:

• a) Mücbir sebeplerle Türk hava veya deniz limanlarını kullanmak zorunda kalan taşıtlarda bulunan, ancak liman şehrine çıkacak kişiler.

• b) Türkiye’ye deniz limanları aracılığıyla gelip, 72 saati geçmemek kaydıyla, liman şehrini veya civar illeri turizm amacıyla ziyaret edecek kişiler.